Alkoholizm jest jednym z negatywnych zjawisk występujących w społeczeństwie. Ponadto należy do jednych z chorób cywilizacyjnych, która dotyczy nie tylko uzależnionego i jego rodziny, ale także społeczeństwa. Niestety, ale problem ten z roku na rok jest coraz bardziej poważniejszy. Charakteryzuje się okresowym, nadmiernym i niekontrolowanym spożywaniem napojów alkoholowych przez uzależnionego. Związane jest to przede wszystkim z jego psychicznym oddziaływaniem na jednostkę oraz picia, aby zniwelować złe samopoczucie, które wynika odstawieniem alkoholu. Zdarza się często, iż partnerka/partner osoby uzależnionej decyduje się na rozwód z powodu niemożności zrozumienia oraz akceptacji nałogu bądź zachowania występującego w trakcie upojenia.
Kiedy i jak zaczyna się alkoholizm?
Należy wskazać, iż każde uzależnienie charakteryzuje się następującymi po sobie etapami. Wyróżnia się następujące fazy alkoholizmu:
- Wstępna – objawia się przede wszystkim psychicznym uzależnieniem od alkohol. Picie okazjonalne i towarzyskie przemienia się w spożywanie alkoholu w celu rozładowania wewnętrznego napięcia bądź sytuacji stresowych. Traktowany jest również jako bodziec poprawiający złe samopoczucie. Osoba, która pije zaczyna szukać sytuacji w których będzie mogła spożyć alkohol, bez upijania się do nieprzytomności. Posiada ona bowiem kontrolę nad swoim zachowaniem i ilością wypitego alkoholu, w związku z tym uzależniony pije coraz więcej bez odczuwania negatywnych skutków takiego zachowania.
- Ostrzegawcza – w tej fazie pojawia się już upicie alkoholowe. Występuje ono dość często. Pomimo to, uzależniony poszukuje coraz więcej okazji, aby spożyć alkohol. Zwiększona tolerancja w pierwszej fazie skutkuje piciem coraz większej ilości napojów etylowych. Jest to jedna z osób, która inicjuje „kolejki” w trakcie różnych imprez. Narzuca również swoje tempo picia innym uczestnikom spotkania. Alkohol dalej wpływa pozytywnie na jego samopoczucie, co niewątpliwie zadowala pijącego, jednakże nie kontroluje on ilości wypitego alkoholu ponieważ jego odstawienie sprawa mu trudność. Uświadamia sobie również po części, że postępuje niewłaściwie. Z tego powodu alkohol zaczyna być pity w tajemnicy przed innymi. Także na imprezach uzależniony czasami zmniejsza ilość wypitych kieliszków, by nie wzbudzać podejrzeń. W większych częstotliwościach uwidacznia się upicie, nawet do nieprzytomności. Pojawiają się również zaniki pamięci zachowania dokonanego pod wpływem alkoholu.
- Krytyczna – to faza, w której alkoholik traci kontrolę nad piciem. Jednocześnie zaniedbuje swoje obowiązki zawodowe, społeczne i rodzinne, pogarszają się także jego relacje z bliskimi, powstaje również utrata dotychczasowych pasji, zainteresowań bądź hobby. Najważniejsze jest bowiem napicie się. Problem nadmiernego i niekontrolowanego alkoholizmu jest widoczny dla innych. Alkoholik zazwyczaj zaczyna dzień od napicia się, by złagodzić stan wewnętrznego napięcia i stresu. W ten sposób próbuje uciec i zapomnieć choć na chwilę od problemów. Ponadto uwidacznia się u uzależnionego poczucie winy, ponieważ zdaje sobie sprawę, iż zaniedbuje swoje obowiązki, a także członków rodziny. Alkoholik uważa, że to nie on jest winny, a inni ludzie. Zazwyczaj obwinia swoich bliskich, małżonkę/małżonka bądź potomstwo. Przykładowo uważa, że współmałżonek ma kochanka/kochankę albo wskazuje, że partner za mało zarabia. Inną przyczyną mogą być problemy w pracy i zbyt wymagający szef. Może wskazywać również na inne osoby bądź sytuacje życiowe. Pojawiają się pierwsze próby samobójcze.
- Przewlekła – w tej fazie zauważalne są ciągi alkoholowe. Trwają one od kilku do kilkunastu dni. Występują w nich przerwy abstynencyjne wraz z pojawieniem się symptomów odstawienia alkoholu. Zaliczyć należy do nich: drgawki, wymioty, bądź podwyższone ciśnienie. Ponadto zmienia się zachowanie uzależnionego. Jest on bardziej rozdrażniony i rozkojarzony. Mogą także pojawić się symptomy depresji, stany lękowe, omamy, urojenia, strach przed innymi, który jest często złudzeniem alkoholika oraz problemy z pamięcią i koncentracją. W związku z tym, iż alkohol jest główną myślą uzależnionego, która wpływa na jego zachowanie oraz dotychczasowe życie, może on nawet stracić pracę. Pojawiają się również konflikty z członkami rodziny, a nawet rozpad relacji. Są one przede wszystkim wynikiem nietolerancji wobec alkoholika i jego nałogu. Wyłączone skupienie na wypiciu alkoholu jest tak intensywne dla niego, że traci on kontrolę nad swoim życiem.
Powyższe etapy uzależnienia wskazują, iż jest to duży problem, który wpływa na rodzinę alkoholika. Zdarza się, iż partner/partnerka decyduje się na złożenie pozwu o rozwód, gdyż nie potrafi poradzić sobie z zaistniałą sytuacją, zachowaniem męża/żony oraz oddaleniem od współmałżonka.
Czy alkoholizm partnera umożliwia uzyskanie rozwodu ?
Niestety, ale nie do końca. Sąd orzeka rozwód pomiędzy małżonkami wyłącznie wtedy, gdy nastąpił pomiędzy nimi trwały, całkowity i zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. Jednakże alkoholizm może być jedną z pobudek uznającą winę pozwanego, ponieważ alkoholik nie wywiązuje się z obowiązków, które wynikają z zawarcia małżeństwa. Należy wskazać, iż z nadużywaniem alkoholu ściśle wiąże się problem przemocy w rodzinie. Nie jest to głównie zależne od tego, że oprawca jest osobą uzależnioną, ponieważ nie zawsze występuje jako zjawisko towarzyszące nałogowi. Składając pozew o rozwód warto przedstawić dowody, które będą świadczyć, że nastąpił trwały i zupełny rozkład małżeństwa. Będą to zeznania świadków, stron, a także inne dokumenty.
Istotne jest bowiem opisanie całej sytuacji oraz relacji pomiędzy stronami. Wskazanie od kiedy pojawiły się problemy związane z piciem partnera/partnerki, jak to wpłynęło na więzi pomiędzy żoną, a mężem, a także na obowiązki wykonywane przez uzależnionego. Ważne jest także opisanie innych zdarzeń, które występowały w trakcie trwania małżeństwa, takich jak awantury bądź przemoc (fizyczną, psychiczną, ekonomiczną, seksualną). W tym aspekcie kluczowe jest założenie niebieskiej karty, która inicjuje działania pomocowe wobec ofiary i jest potwierdzeniem dla Sądu Rozwodowego, że w rodzinie występowała przemoc. Problem wystąpienia przemocy należy zgłosić pracownikowi Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, funkcjonariuszom policji bądź służby zdrowia oraz w Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W trakcie tworzenia pozwu rozwodowego powinna znaleźć się informacja, iż została założona niebieska karta wraz ze wskazaniem, czy były interwencje policji. W ten czas Sąd wystosuje pismo do odpowiedniego Komisariatu Policji o udzielenie informacji związanej z interwencją służb policyjnych, a także jej przebiegu. Do pozwu powinno się dołączyć wzmiankę, który Komisariat Policji podjął interwencję, dokumentację medyczną związaną z obdukcją ciała ofiary po ataku przemocy fizycznej, kserokopię oryginałów wyroków z poprzednich spraw oraz wszelkie nagrania ukazujące zachowania pijanego współmałżonka. Ponadto Sąd Rozwodowy analizując uzależnienie jako przyczynę rozpadu związku małżeńskiego uwzględnia również informację, czy uzależniony podjął terapię alkoholową. Taki dokument także warto dołączyć. Zdarza się, iż Sąd nie orzeknie rozwodu, gdyż nie zostały przez małżonków podjęte próby leczenia alkoholizmu przez osobę uzależnioną. Wynika to z tego, iż nie podjęto wszelkich działań ratujących małżeństwo. W tej kwestii ważne jest, aby partner podjął próby skierowania alkoholika na terapię.
Jakie warunki są konieczne do rozwodu?
Tak, jak zostało to wcześniej wspomniane, by uzyskać rozwód z alkoholikiem powinien nastąpić trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. W tym więź emocjonalna, seksualna oraz ekonomiczna. Podczas rozprawy Sąd Rozwodowy zadaje stronom pytanie, kiedy ostatni raz współżyli ze sobą. Ponadto ważne jest również, czy prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Albowiem te dwa aspekty mogą skutkować orzeczeniem separacji, zamiast rozwodu i skierowaniem stron na terapię małżeńską, a uzależnionego na przymusowe leczenie odwykowe. Szczególnie, jeśli małżeństwo posiada małoletnie dzieci.
Warto także wspomnieć, iż Sąd Rozwodowy orzekając rozwód może nakazać eksmisję sprawcy przemocy, nawet z własnościowego mieszkania. Jednakże ofiara powinna wykazać, iż w rodzinie występowała przemoc.
Podsumowując, alkoholizm współmałżonka nie jest podstawą uzyskania rozwodu. Powinien nastąpić trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, w tym wygaśnięcie więzi emocjonalnej, uczuciowej, seksualnej pomiędzy partnerami. Uzależnienie jednego z nich jest analizowany jako wina związana z rozpadem małżeństwa. Może być zatem istotnym czynnikiem do uzyskania orzeczenia rozwodowego.
